Rewilding: oddech pełznących cieni

Rewilding: oddech pełznących cieni

Alexander Adamau, Krzysztof M. Bednarski, Alicja Biała, Agnieszka Brzeżańska, Magda Buczek, Monika Chlebek, Joanna Cisek, Martyna Czech, Katarzyna Feiglewicz, Cristina Ferreira-Szwarc, Bartłomiej Flis, Joanna Fluder, Agnieszka Kalinowska, Ida Karkoszka, Bartek Arobal Kociemba, Tomasz Kręcicki, Magda Król, Diana Lelonek, Kateryna Lysovenko, Michał Łuczak, Cecylia Malik, Marta Niedbał, Vasilisa Palianina, Viola Plaga-Głowacka, Joanna Rajkowska, Rafał Wilk, Liliana Zeic, Magdalena Zych

kuratorka: Olga Mzhelskaya

Fundacja WWF Polska świętuje swoje 25-lecie pod hasłem "Sztuka ochrony przyrody" – z tej okazji zaproszono 28 osób artystycznych do wspólnego projektu. W dniach 12-25 listopada w Galerii BWA Warszawa odbędzie się wystawa "Rewilding: oddech pełznących cieni", która porusza tematykę relacji człowieka z naturą i reakcji na kryzysy przyrodnicze.  Wystawę zwieńczy aukcja w Domu Aukcyjnym DESA Unicum (23 listopada g. 16:00), a dochód zostanie przeznaczony na wykup gruntów i ustanowienie obszaru chronionego prywatnie w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Wspólny projekt świata sztuki i WWF pokazuje, jak działając razem można skutecznie chronić przyrodę dla przyszłych pokoleń.

W obliczu narastającego kryzysu ekologicznego coraz wyraźniej brzmi pytanie: jak ocalić i odbudować naturę, nie czyniąc z niej kolejnego obiektu ludzkiej kontroli? Współczesne media tworzą hiperrealistyczny obraz katastrofy — dostępny, nieustannie powielany, a jednak paradoksalnie odległy. Jak zauważa filozof Timothy Morton, globalne ocieplenie wymyka się spojrzeniu: nie da się go „zobaczyć”, ponieważ jest rozproszone wszędzie — w przestrzeni i czasie.

Ekolodzy, aktywiści i artyści proponują różne strategie — od współistnienia i odnowy po całkowite niewtrącanie się — poszukując sposobów, by przywrócić planecie zdolność do samoregulacji. Jednocześnie starają się przebić przez gęste polityczne informacyjne narracje, dotrzeć do ludzkiej wrażliwości, nie ginąc w potoku lęków i haseł.

Sztuka od dawna towarzyszy tym poszukiwaniom — nie jako równoległa ścieżka, lecz jako jedno z najczulszych narzędzi poznania rzeczywistości. Już w ruchach artystycznych połowy XX wieku — takich jak land art, arte povera, ecological art — pojawiały się artystyczne gesty reagujące na kryzys ekologiczny. Praktyki tamtego czasu stanowiły próbę odbudowania więzi między człowiekiem a otaczającym go światem. Dzięki swojej wrażliwości i zdolności dostrzegania tego, co jeszcze nie zostało nazwane, artyści potrafili uchwycić zjawiska na długo zanim stały się one przedmiotem publicznej debaty. W tym sensie to właśnie w sztuce — w jej intuicji, wyobraźni i zdolności poszerzania świadomości — kryje się istotna część odpowiedzi na współczesne wyzwania ekologiczne.

W tym kontekście rewilding — praktyka przywracania dzikiego życia i samoregulujących się ekosystemów — staje się metaforą głębokiego procesu: rezygnacji z władzy i kontroli, próbą usłyszenia oddechu świata poza ludzką perspektywą. W epoce katastrof klimatycznych i utraty bioróżnorodności ten gest nie jest już utopijny ani idealizowany, lecz etycznie konieczny, egzystencjalnie znaczący.

„Dzikie” nie jest po prostu pierwotną naturą ani przeciwieństwem kultury. Dzikie zachowuje zdolność bycia innym — nieprzewidywalnym, niepodporządkowanym naszej logice. Staje się formą oporu i sposobem współistnienia. Jak pisała Donna Haraway, żyć — to znaczy pozostawiać ślady w innych życiach. Dzikie nie jest tym, co należy poskromić lub jedynie chronić, lecz tym, z czym trzeba wejść w relację. W tym sensie rewilding nie jest powrotem do przeszłości, lecz próbą przyszłości, w której natura i człowiek znów oddychają wspólnie.

Ruch rewilding nabiera siły na całym świecie — od odtwarzania szkockich torfowisk i hiszpańskich łąk po inicjatywy na rzecz regeneracji ekosystemów w Polsce. Wystawa staje się częścią tego procesu i zakończy się aukcją charytatywną “Sztuka ochrony przyrody - 25 lat WWF Polska”. Dochód zostanie przeznaczony na zakup gruntów w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego, aby umożliwić torfowiskom regenerację i rozszerzyć strefę dzikiego odnowienia.

Na wystawie zaprezentowano prace 28 osób artystycznych z Polski, Ukrainy, Białorusi, Danii i Portugalii. Ich projekty ukazują różnorodne strategie rozmowy o kryzysie klimatycznym. Międzypokoleniowy skład uczestników tworzy przestrzeń spotkania perspektyw, pokazując, że w różnych czasach i kontekstach artyści pozostają włączeni w procesy ekologiczne — jako ich aktywni uczestnicy i współtwórcy.

„Rewilding: oddech pełznących cieni” mówi o odzyskiwaniu wrażliwości i synchronizacji z rytmem oddechu ziemi. Tytuł wystawy odwołuje się do tych rytmów — kosmicznych, jak ruch Układu Słonecznego i zmiana dnia i nocy, oraz mikrokosmicznych — ruchu żywego, toczącego się pod i nad powierzchnią. Wystawa inspiruje do refleksji i działania, zachęcając do rozwijania empatii i świadomego kontaktu z otaczającym światem.