Wojciech Fangor

Wojciech Fangor (1922–2015) był czołową postacią powojennej sztuki polskiej i jednym z prekursorów malarstwa optycznego i przestrzennego. Wykształcony na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w pierwszych latach po wojnie tworzył w duchu socrealizmu, realizując m.in. monumentalne murale zgodne z ideologicznymi oczekiwaniami epoki. Jednak w latach 1948–1956 jego twórczość przeszła znaczącą przemianę — artysta zaczął kwestionować zarówno formalne, jak i polityczne ograniczenia realizmu.

W tym przełomowym okresie Fangor wypracował własny język wizualny, oparty na modernistycznych eksperymentach. Koncentrował się na napięciach przestrzennych, nastrojowości koloru i psychologicznym oddziaływaniu formy, stopniowo odchodząc od narracyjności. Obrazy z tego czasu zdradzają rosnące zainteresowanie abstrakcją, percepcją oraz aktywną rolą widza — kierunki, które rozwinie w kolejnych dekadach.

Fangor należał do nielicznego grona artystów, którzy potrafili twórczo odnaleźć się w oficjalnym języku plastycznym, a jednocześnie rozwijać autonomiczną i nowatorską wizję artystyczną. Dzieła powstałe w latach 1948–1956 są kluczowe dla zrozumienia drogi Fangora od malarstwa przedstawiającego do eksperymentów przestrzennych, które znalazły kulminację w przełomowej wystawie Studium przestrzeni (1958), otwierającej mu drogę do międzynarodowego uznania.

Dziś wczesne powojenne prace Fangora postrzegane są jako fundament redefinicji polskiego modernizmu po II wojnie światowej. Jego twórczość znajduje się w zbiorach najważniejszych muzeów na świecie, m.in. Centre Pompidou w Paryżu, Solomon R. Guggenheim Museum w Nowym Jorku i Muzeum Narodowego w Warszawie.

Najważniejsze wystawy:

• The Responsive Eye, Museum of Modern Art, Nowy Jork, 1965 
• 1967 Pittsburgh International Exhibition of Contemporary Paintings and Sculpture, Carnegie Institute, Pittsburgh, 1967
• Wojciech Fangor: Paintings, The Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, 1970 
• Wojciech Fangor: 50 lat malarstwa, Zachęta – Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Warszawa, 1990 (
• Sztuka z Polski 1945–1996, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, 1997 (
• Wojciech Fangor. Przestrzeń jako gra, Muzeum Narodowe w Krakowie, 2012 
• Wojciech Fangor. Obrazy telewizyjne (1977–1984), GNYP Gallery, Berlin, 2023
• Wojciech Fangor: American Dream, Fundacja Krupa, Wrocław, 2024